ABD Başkanı Donald Trump, Çarşamba günü yaptığı açıklamada 3 Nisan Perşembe gününden itibaren ABD'nin diğer ülkelere karşılıklı tarifeler uygulayacağını, asgari gümrük vergisi oranının yüzde 10 olacağını açıkladı.
Her ülke için ayrı tarife oranlarını açıklayan ABD Başkanı Trump, Türkiye'yi yüzde 10 oranında asgari gümrük vergisi uygulanacak ülkeler grubuna dahil etti.
En yüksek gümrük vergisi oranı Çin ve Vietnam'a uygulanacak.
Beyaz Saray, Avrupa Birliği, Çin, Vietnam ve Lesotho gibi "en kötü suçlular" olarak tanımladığı ülkelerden gelen ürünlere çok daha yüksek oranlar uygulanacağını belirtti.
ABD Başkanı, büyük çaplı ithalat vergilerini açıklayacağı 2 Nisan Çarşamba gününü 'Kurtuluş Günü' olarak adlandırmıştı.
ABD'nin diğer ülkeler tarafından 'soyulduğunu' belirten Başkan Trump, "yurt dışından gelen otomobillere yüzde 25 vergi uygulanacağını" duyururken, yeni programın hazineye senede 600 milyar dolar katkı sağlaması bekleniyor.
Ülkelerin, ABD'nin "Amerikan rüyası üzerinde senelerdir tepindiğini" öne süren Trump, "Birazdan tarihi bir kararname imzalayacağım. Bundan sonra ülkelerle karşılıklı gümrük vergileri uygulamaya başlayacağız" diye konuştu ve "Amerika'yı yeniden güçlü kılacağız ve şimdiye kadarki gücünün çok üstüne taşıyacağız. İstihdam ve üretim sektörü ülkemizde tekrar gelişecek ve yok için sanayi atılımımızı çok büyüteceğiz ve işin sonunda da üretim kapasitemiz çok artacak, rekabetçiliğimiz çok artacak ve bu Amerika için altın çağ olacak. Çok güçlü bir geri dönüş sergileyeceğiz" ifadelerini kullandı.
ABD Başkanı gümrük vergilerini açıklamasının ardından, "Neler olduğunu hep beraber göreceğiz. Yalnızca otomotiv sektöründe değil. Ancak en çok orada göreceğiz farkı" dedi.
Kanada ve Meksika ile yaşanan gerilime de değinen Trump, "Meksika 300 milyar dolarlık bir ticaretimiz var. Kanada ile de 200 milyar dolara yakın bir ticaretimiz var. Biz neden bunu yapıyoruz diye düşündüğüm zaman da karşımıza çıkan bir cevap var. Kendiniz için çalışmanız gerek. Bu açıkların kapatılması gerek" diye konuştu.
Trump, Avrupa Birliği ülkelerinin ABD'yi "soyduğunu" söyleyerek, yüzde 20 vergi uygulaması getirdiğini açıkladı.
Trump Avrupa Birliği'ne şu sözlerle seslendi: "AB Amerika'nın ithalatını engellemeye çalışıyor. Ve biz size her şeyi vermek istiyoruz. Arabalar vermek istiyoruz. Ancak sürekli anlaşmaları iptal ediyorlar."
Trump'ın bu hamlesi transatlantik ticaret geriliminde keskin bir tırmanışa işaret edecek ve potansiyel olarak Avrupa'nın zaten durgun olan sanayi ivmesine ağır bir darbe indirecektir.
Beyaz Saray, yüzde 10'luk gümrük vergilerinin 5 Nisan'da uygulanmaya başlanacağını, daha yüksek vergilerin ise 9 Nisan'da yürürlüğe gireceğini duyurdu.
Trump, Beyaz Saray'daki açıklamasında ABD bayrakları önünde konuşarak, "Bu, bizim ekonomik bağımsızlık ilanımızdır" dedi.
Beyaz Saray, Meksika ve Kanada'nın son değişikliklerden muaf tutulacağını açıkladı.
ABD'nin en yakın ticaret ortaklarından olan bu iki ülkeye yeni vergiler uygulanmayacak.
İngiltere'den gelen ürünlere yüzde 10 vergi uygulanacak.
Avrupa Birliği'nden gelen mallara yüzde 20 vergi getirilecek.
Çin'den ithal edilen ürünler yüzde 34, Japonya'dan gelenler yüzde 24, Hindistan'dan gelenler ise yüzde 26 oranında vergilendirilecek.
Lesotho'dan gelen ürünlere yüzde 50, Vietnam'dan gelenlere yüzde 46 ve Kamboçya'dan gelenlere yüzde 49 vergi uygulanacak.
Özellikle Vietnam ve Kamboçya, son yıllarda Çin'den kaçan yatırımların yeni adresi haline gelmişti.
Bu yeni kararlarla ABD'deki genel gümrük vergisi oranları, onlarca yıldır görülmemiş seviyelere ulaşacak.
Trump ayrıca geçen hafta duyurduğu yabancı yapımı tüm otomobillere uygulanacak yüzde 25'lik ithalat vergisinin bu gece yarısından itibaren yürürlüğe gireceğini doğruladı.
Çin Ticaret Bakanlığı ABD'nin yeni gümrük vergileri kararını kınadı ve "kararlı karşı önlemler" alacaklarını duyurdu.
"Tarih, gümrük vergilerinin ABD'nin kendi sorunlarını çözmediğini kanıtladı" denilen açıklamada şu ifadeler yer aldı:
"Bu durum, ABD'nin çıkarlarına zarar vermekle kalmayıp küresel ekonomik büyümeyi, sanayi ve tedarik zincirlerinin istikrarını da tehdit ediyor."
Öte yandan, Çin'in ABD Büyükelçisi, tarifeler listesinde Tayvan'ın ayrı bir "ülke" olarak gösterilmesine tepki gösterdi.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, gümrük vergilerinin dünya ekonomisine büyük darbe vuracağını ve "dünya çapında milyonlarca insan için vahim sonuçlar doğuracağını" söyledi.
"Birçoğunuzun en eski müttefikimiz tarafından hayal kırıklığına uğradığını biliyorum" diyen von der Leyen, "Bunun kaçınılmaz etkilerine hazırlıklı olmalıyız" ifadelerini kullandı.
Trump yönetiminin yüzde 10 vergi uyguladığı Avustralya'da Başbakan Anthony Albanese kararın "mantıksal hiçbir dayanağı olmadığını" söyledi.
Albanese "Bu, bir dostun yapacağı bir hareket değil" dedi.
İsveç Başbakanı Ulf Kristersson, "Bir ticaret savaşı istemiyoruz... ABD ile birlikte ticaret ve iş birliği yoluna geri dönmek istiyoruz, böylece ülkelerimizdeki insanlar daha iyi bir yaşam sürebilir" dedi.
Güney Kore Geçici Devlet Başkanı Han Duck-Soo, "Küresel ticaret savaşı artık bir gerçeklik haline geldi. Hükümet, ticaret krizini aşmak için tüm imkanlarını seferber etmeli" dedi.
Kolombiya Dışişleri Bakanı Laura Sarabia, "Ulusal sanayimizi ve ihracatçılarımızı korumak amacıyla alınan önlemleri inceliyoruz" ifadelerini kullandı.
Brezilya hükümeti tarafından yapılan açıklamada, "İkili ticarette mütekabiliyeti sağlamak için tüm olası adımları değerlendiriyoruz. Buna, Dünya Ticaret Örgütü'ne başvurmak da dahil" ifadeleri yer aldı.
Trump'ın yeni gümrük vergileri açıklamasından kısa bir süre sonra ABD'deki endekslerde değer kaybı görüldü.
Dow Jones vadeli işlemleri yaklaşık 800 puan (yüzde 1,8), S&P vadeli işlemleri yüzde 2,7 ve teknoloji ağırlıklı Nasdaq 100 vadeli işlemleri yüzde 3,3 değer kaybetti.
Asya'daki endekslerde düşüş gözlemlendi. Şanghay Bileşik Endeksi yatay seyrederken, Hong Kong'un Hang Seng Endeksi yüzde 1,2 düştü.
Tokyo'daki Nikkei 225 yüzde 2,9, Güney Kore'nin Kospi endeksi yüzde 1,7 ve Avustralya'nın ASX 200 endeksi yaklaşık yüzde 1,2 geriledi.
Çarşamba akşamı, büyük ithalatçı şirketlerin hisseleri de darbe aldı.
Nike'ın hisseleri yüzde 6 düşerken, General Motors yüzde 3 geriledi.
Çip devi Nvidia da sert bir düşüş yaşadı. Başlangıçta yüzde 2 yükselen hisseleri, Tayvan'a yüzde 32 oranında tarife uygulanmasının ardından yaklaşık yüzde 5 daha aşağıda seyretti.
İngiltere ile Avrupa'daki endeksler, ABD'dekilere kıyasla biraz daha korunaklı görünüyor.
Altın fiyatı ise yeni bir rekor kırdı. Borsa vadeli işlemlerindeki sert düşüşün ortasında yatırımcıların güvenli liman olarak gördüğü altının ons fiyatı 3167 dolar seviyesini gördü.
Trump'ın açıklamaları öncesinde 88 bin dolar seviyelerinde seyreden Bitcoin, duyurunun ardından 83 bin dolar seviyelerine geriledi.
Trump'ın duyurduğu tarife açıklaması, ABD'li iş dünyası lobi grupları tarafından büyük ölçüde eleştirildi.
Gruplar, yeni gümrük vergilerinin operasyonları üzerindeki etkisinden endişe duyduklarını ifade etti.
Örneğin Çin'den ithal edilen çoğu mala mevcut vergilere ek olarak toplamda yüzde 34'lük bir ek vergi uygulanacak olması ticaret gruplarının tepkisini topladı.
AFP'nin aktardığına göre, Ulusal Restoranlar Birliği yaptığı yazılı açıklamada, "Bu ölçekte yeni tarifelerin uygulanması, işletmecilerinin restoranlarını açık tutmak için üstesinden gelmek zorunda kalacakları değişiklik ve aksaklıklar yaratacaktır" ifadeleri yer aldı.
Ulusal İmalatçılar Derneği Başkanı Jay Timmons, "İmalatçılar için riskler daha yüksek olamazdı" dedi.
ABD'deki birçok imalatçının zaten düşük kâr marjlarıyla çalıştığını vurgulayan Timmons şöyle devam etti:
"Yeni gümrük vergilerinin yüksek maliyetleri yatırımları, istihdamı, tedarik zincirlerini ve dolayısıyla Amerika'nın diğer uluslarla rekabet etme ve önde gelen üretim süper gücü olarak liderlik etme yeteneğini tehdit ediyor."
Yale Üniversitesi Bütçe Laboratuvarı'nın yakın tarihli bir analizinde, ithalata uygulanan yüzde 20'lik genel bir tarifenin ortalama ABD hanehalkına en az 3 bin 400 dolarlık bir maliyet getirebileceği tahmin edildi. Bu, pek çok Amerikalı için hayat pahalılığını oldukça artıracak bir dönem olarak yorumlandı.
Tüketici Teknolojisi Derneği Başkanı Gary Shapiro yaptığı açıklamada, "Yeni tarifeler, Amerikalılar üzerinde büyük vergi artışlarıdır; bu, enflasyonu artıracak, ana caddelerdeki işleri yok edecek ve ABD ekonomisi için bir resesyona neden olabilecek" dedi.
Shapiro, "Bu tarifeler tüketici fiyatlarını yükseltecek ve ticaret ortaklarımızı misilleme yapmaya zorlayacak" diye ekledi.
Birçok birliğin yoğun eleştirilerine rağmen, bazı lobi grupları da duyuruya daha olumlu yaklaştı.
Amerikan İmalat Birliği Başkanı Scott Paul, "Bugünkü ticaret eylemi, yerli imalatçıları ve Amerika'nın işçilerini önceliklendiriyor" dedi.
Paul, Trump'ın duyurusunu "doğru yönde atılmış gerekli bir adım" olarak nitelendirdi.
Kaynak: BBC Türkçe ve Euronews
